Wat maakte de alom geprezen Rinus Michels zo'n goede trainer?

"Bedankt en we zullen het nooit, nooit vergeten." Met die acht woorden, uitgesproken met een brok in de keel voor een zee aan Oranje-supporters op het Museumplein, zette wijlen Rinus Michels in 1988 een onderkoeld uitroepteken achter de grootste triomf in de geschiedenis van het Nederlands elftal.Het was ook zijn laatste grote triomf als trainer. Maar deze week werd duidelijk dat Michels zelf nooit, nooit vergeten zal worden.Het Franse voetbaltijdschrift France Football verkoos 'De Generaal' namelijk tot de beste voetbaltrainer aller tijden. In 1999 werd Michels door de wereldvoetbalbond FIFA al uitgeroepen tot beste coach van de twintigste eeuw. De Engelse krant The Times noemde hem in 2007 de beste trainer van na de Tweede Wereldoorlog.IconischWat maakte de in 2005 overleden Michels zo speciaal, los van de prijzen die hij won en de complimenten die hij mondiaal kreeg over het 'totaalvoetbal' van Oranje op het WK 1974? Ajax-icoon Sjaak Swart, Europees kampioen Hans van Breukelen en voetbalcommentator Jack van Gelder laten hun licht schijnen over de erfenis van de iconische voetbaltrainer."Die verkiezing verraste me", aldus Van Gelder. "Maar het is wel heel terecht. Hij was de uitvinder van het totaalvoetbal en die Michels-filosofie regeert nog steeds.""Michels was de grondlegger van het profvoetbal in Nederland", weet Van Gelder. "Hij bracht discipline in het voetbal en zorgde ervoor dat de spelers zich ook als sporters gingen gedragen. In zijn eerste week als trainer van Ajax moesten de spelers allemaal hun schoenen uittrekken. De een had blauwe nagels, bij de ander waren ze ingegroeid en de volgende had schimmel. 'Heren', zei Michels, 'hiermee gaan we dus geen geld verdienen.' De volgende dag stond er een pedicure op de stoep."'Mister Ajax' Sjaak Swart speelde nog een jaartje samen met Michels in diens nadagen als speler (1956/1957) en kwam hem later weer tegen als trainer (1965-1971)."Ik herinner mij zijn eerste gesprek als onze trainer nog", vertelt de buitenspeler van weleer. "Hij zette ons met zijn allen aan een grote tafel en ging zelf aan de kop zitten. Hij zei: 'We zijn allemaal semiprofs, maar vanaf nu worden we profs. Dat heeft wel een aantal gevolgen, daar zijn dingen voor nodig. Ik noem alles op en als je denkt dat je daar geen zin in hebt of het niet kunt opbrengen, kun je meteen naar huis!'."Gymleraar"Zo begon 'de Generaal' bij ons", vervolgt Swart. "Niemand ging weg, dus we gingen op zijn manier door. Toen begon het. We gingen in die periode optimaal trainen. Hij had een achtergrond als gymleraar en stond als coach boven de groep. Hij maakte van al onze spelers echt persoonlijkheden.""Toen wij in 1966 wonnen van Liverpool waren zij al Europese top en wij veredelde amateurs. Toch kregen ze in het Olympisch Stadion een pak slaag met 5-1 (de legendarische mistwedstrijd, red.). Michels maakte van Ajax, een club in een klein land, een internationale topclub."Michels vestigde zijn reputatie met het beroemde totaalvoetbal, waarmee hij met Ajax de Europa Cup I won en met Oranje het WK van 1974 kleur gaf. "Michels introduceerde avontuurlijk en aanvallend totaalvoetbal, waarbij het totaal niet uitmaakte wie waar speelde zolang de posities maar bezet waren", aldus Van Gelder."Hij koos voor Jan Jongbloed als voetballende keeper. Hij haalde Arie Haan naar achteren om de opbouw te verzorgen en vormde aanvallers om tot vleugelverdedigers. Michels was de grondlegger van het voetbal dat je later terug zou zien bij de ploegen van Johan Cruijff, Louis van Gaal en tegenwoordig Pep Guardiola."Vooral in zijn eerste periode regeerde Michels met ijzeren hand, weet Swart. "Hij kon je verschrikkelijk hard aanpakken. Ook had hij altijd een paar controleurs op het trainingsveld, die alles zagen. Als je rondjes moest lopen en je sneed het parcours af, dan zagen zij dat."HumorEn daarbij schroomde hij niet om zijn grootste sterren op hun plaats te zetten. "Cruijff had een hekel aan dat gehol in het Amsterdamse Bos", weet Van Gelder. "Dus vond Cruijff altijd een manier om af te snijden. Michels wist dat ook wel en liet hem de volgende ochtend om zes uur 's ochtends terugkomen. Cruijff stond klaar in trainingspak, toen Michels in zijn auto aan kwam rijden. Uitstappen deed hij niet. Hij draaide het raampje naar beneden en zei alleen maar: 'Vroeg, hè?'.""Hij had ook humor", bevestigt Swart. "Maar zijn belangrijkste kwaliteit was dat hij voor iedereen tijd nam om een praatje te maken. Voor een Europacupduel kwamen we één voor één een kwartiertje bij hem op de kamer. Dan kon je je ei kwijt. Over hoe het thuis was, of er problemen waren, dat soort dingen. Dat deed hij geweldig.""En hij kon ook nog goed zingen, hè. 'Droomland' was zijn favoriet. Dat klonk zo goed dat ik bijna ging meezingen. Dan zaten we te eten in een restaurant met de selectie en stond hij ineens op een tafeltje te zingen. Ik heb twaalf trainers gehad, maar niemand kan tippen aan Michels. "Oud-doelman Hans van Breukelen maakte Michels in verschillende periodes